Tρανή Σαρακοστή, στην Σαντορίνη

Τούτη την στερνή αχαλασά μας, για ταύτως λεβάρατε τους κάβους και τα απογρίπια, αβαράρετε την βάρκα στο σκέρο, σύρετε τα φαλάγγια και τα κουπιά και βάλτε τα άγγουρα στο χωμάτισμα. Αύριο μπαίνει η τρανή Σαρακοστή!
Αυτές τις κουβέντες είπε ο καπετάνιος, ο γέρο Βρουκάνος, στο τσούρμο του και έβγαλε την καπνοσακούλα του να στρίψει τσιγάρο.
«Αύριο μπαίνει η τρανή Σαρακοστή». Αυτά τα λόγια του γέρο καπετάνιου αγγίξανε τις πιο λεπτές χορδές της ψυχής των αγαθών ψαράδων και ήτανε γι αυτούς σαν Θεία επιταγή, που ερχότανε ολόισια από τον Θεό. Ξέρανε οι άνθρωποι εκείνοι της θάλασσας πως, αν δεν πάνε στο γιαλό, θα πεινάσουν αυτοί και τα παιδιά τους. Όμως έτσι έπρεπε να γίνει γιατί έμπαινε Σαρακοστή και ολάκερο το νησί θα νήστευε. Ακόμα και οι άρρωστοι νήστευαν και δεν έτρωγαν ούτε λάδι, ενώ οι λοχώνες ετρέφοντο σαράντα μέρες με χυλό και σισαμόλαδο. Αν καμιά φορά η ανάγκη το επέβαλλε να φάνε λάδι, η λοχού κατέβαζε το τσιμινίκι κι έκλεινε την κρεβατοκάμαρα για να μην την
βλέπουν την ώρα που έτρωγε, αλλά η γυναίκα που θα μαγείρευε το φαγητό της έπρεπε να κάνει σαράντα μετάνοιες για να εξιλεωθεί.
Έτσι κυλούσαν οι μέρες της τρανής Σαρακοστής, τα παλιά τα χρόνια, μέσα σε μια πραγματικά κατανυκτική προσευχή και νηστεία, για να διακόψουμε μονάχα του Ευαγγελισμού και των Βαΐων περιμένοντας με θρησκευτική χαρά να φάνε μόνο ψάρι και αυτό σπάνια το εύρισκαν εξ αιτίας της φουρτούνας όπως έλεγαν: « Του Ευαγγελισμού και των Βαγιών παίρνει ο φράρος το γιαλό».
Ναι εκείνοι οι άνθρωποι νήστευαν και πίστευαν  σε μια αληθινή πίστη, που ξεπερνούσε τα γήινα όρια και έφτανε μπροστά στα κατώφλια του παραδείσου. Ζούσανε σε έναν δικό τους κόσμο καμωμένο από όμορφα ιδανικά και αισθήματα. Η νηστεία της τρανής σαρακοστής  ήτανε γι αυτούς μια θεία εντολή απαραβίαστη, όπως απαραβίαστες είναι όλες οι θρησκευτικές παραδόσεις.. «Όσοι πιστοί προσέλθετε». Τον δρόμο αυτό έπρεπε να τον διαβούν με πεντακάθαρη την ψυχή, για να είναι άξιοι να μετάσχουν στην χαρά της Αναστάσεως και περνούσαν εύκολα από την Σαρακοστή στο Πάσχα, γιατί ήτανε άνθρωποι αγαθοί, καλοσυνεμένοι και άκακοι.
Σύσσωμο το χωριό, σαν μια ενωμένη οικογένεια, βάδιζε καθαρά και άσπιλα τον δρόμο της τρανής Σαρακοστής σε μια πνευματική πορεία προς τα Πάθη και υην Ανάσταση. «Οι παλαιοί πασκάζανε κρέας δυο φορές το χρόνο, τη Λαμπρή και τα Χριστούγεννα.
Έτσι γινότανε κείνα τα χρόνια και οι άνθρωποι ήτανε μονιασμένοι και ευτυχισμένοι. Την ευτυχία τους την θεμελίωναν πάνω σε μια γρανιτένια πίστη με το καθαρό νόημά της. Οι γνώσεις ήταν φτωχές, αλλά από την αγραμματοσύνη και την αγαθότητά τους πήγαζε η αγάπη που είναι η τέλεια πραγματική έκφραση και φτάνει στην αγνότητα της ψυχής.
Ο συγχωρεμένος ο παπά Μαρκάκης Δεναξάς έλεγε, ότι, «όσο πιο πολύ τρέχει ο άνθρωπος με τις γνώσεις του, τόσο πιο γρήγορα θα κομματιάσει το σώμα του στους βράχους της αμαρτίας».
Οι παλιοί άνθρωποι της Σαντορίνης ζούσανε σε ένα δικό τους μυστικό χώρο ονείρου, που για μας το όνειρο αυτό δεν υπάρχει, μα ούτε και πρόκειται καν να το ονειρευτούμε ποτέ, αφού το έσβησε από τον νου μας  των «μοντέρνων ανθρώπων η εξυπνάδα».
Τώρα την τρανή Σαρακοστή, δεν θα βρεθούνε γέροι καπετάνιοι να δέσουν τις βάρκες τους και να τραβήξουν τα απαγρίπια, μα ούτε θα ακουστούν οι κουβέντες του γέρο Ρουσσέτου του Βρουκάνου: «τούτη είναι η στερνή αχαλασά μας, λεβάρετε τους κάβους και δέστε την  άγγουρα  γερά, γιατί αύριο μπαίνει η τρανή Σαρακοστή…»

Βιβλιογραφία: Μάρκος Αβέρκιο Ρούσσος (Ήθη και έθιμα της Σαντορίνης)